Gnathologie is dat deel van de tandheelkunde dat zich bezighoudt met het vóórkomen, onderkennen en behandelen van afwijkingen van het hele kauwstelsel (de kaken, tandbogen, spieren kaakgewrichten en bijbehorende weefsels).
Het tandheelkundige herstel van beide tandbogen als één functioneel geheel (in tegenstelling tot het behandelen van een tand of kies) valt onder de expertise van de gnatholoog.
De belangrijkste symptomen van klachten van het kauwstelsel zijn pijn, bewegingsbeperking en geluiden van het kaakgewricht. De voornaamste redenen voor behandelen zijn pijn en bewegingsstoornissen
De belangrijkste verschijnselen zijn hoofdpijn, oorpijn, kiespijn (niet vanuit het gebit), keelpijn, wazig zien en dichtzittende of jeukende oren.
De pijn vanuit het kauwstelsel leidt vaak tot verwarring omdat de pijn zich uit op een andere plek dan waar de oorzaak zit. Dit leidt vaak tot onbegrip met niet succesvolle behandelingen en langdurige klachten als resultaat. De diagnostiek is vaak lastig, de behandeling soms complex en gebeurt vaak in multidisciplinair verband.
Bewegingsstoornissen kunnen ontstaan vanuit de spieren en/of het kaakgewricht.
Spieren kunnen vermoeid en verstijfd zijn en hierdoor kan de kaak minder beweeglijk zijn. Ook kan een kauwspier acuut verkrampen (vergelijk kuitkramp) en daarmee de beweging van de kaak ernstig beperken. Ook algehele spieraandoeningen of spierziektes kunnen in de kaakspieren voorkomen.
Bewegingsbeperking kan ook ontstaan door schade aan of aandoeningen van het kaakgewricht, denk bijv. aan reuma. Het bijzondere van het kaakgewricht is dat het een gewrichtsschijfje heeft dat de bewegingen van de kaak kan storen. Ook hier is goede diagnostiek essentieel voor een correcte behandeling.
Disclaimer
De inhoud van deze website is gebaseerd op wat ik in meer dan 40 opgedaan heb met het bijna fulltime behandelen van patiënten, volgen van cursussen, congressen en literatuur en natuurlijk veel overleg met collega’s tandartsen, fysiotherapeuten, psychologen, kaakchirurgen, orthodontisten en tandtechniekers. Veel dank ben ik aan allen verschuldigd.
Veel is gebaseerd op ervaring, voortschrijdend inzicht, nieuwe ontwikkelingen in de afgelopen 40 jaar. Zeer weinig is gebaseerd op de hoogste standaard van wetenschappelijk onderzoek: de randomised clinical trial. Dit is mijns inziens ook niet mogelijk gezien de aard van de aandoeningen. Zoals helaas zo vaak in de medische wereld moeten we het doen met wat (b)lijkt te werken en zelfs dat dan nog vaak voor een bepaalde behandelaar. Zie ook SOLK.
Oorsprong:
De gnathologie is ontstaan vanuit de tandheelkunde vanuit de ambitie om via het verkrijgen van orthopedische stabiliteit en het optimaliseren van de functie van het kauwstelsel kaakklachten, maar meer algemene tandheelkundige problematiek te verhelpen.
Vaak bleken deze behandelingen bijzonder succesvol. Een nadeel was dat deze behandelingen vaak tot zeer uitgebreide en daarmee kostbare tandheelkundige verrichtingen leidden en daarmee voor veel mensen niet toegankelijk. In Nederland waren de verzekeraars in het algemeen zeer ruimhartig met vergoeden van uitgebreide behandelingen als de klachten die rechtvaardigden. Naast de vele successen waren er natuurlijk ook veel teleurstellingen: overmoed, dogmatisch denken en soms ook misbruik leidden ook tot mislukkingen en herbezinning op de onderliggende theorieën.
Toenemend inzicht in het functioneren van het gewricht leidde logischerwijs tot meer samenwerking met fysiotherapeuten, behandelaars van spieren en gewrichten van huis uit.
Naast de fysiotherapeutische aspecten kwam ook meer erkenning en inzicht voor de psychologische aspecten bij de (meestal chronische) kaakklachten. Een zeer beladen kant, veel patienten met kaakklachten werden en worden nog steeds, omdat deze klachten zo moeilijk te objectiveren zijn, weggezet als neuroten, uit op ziektewinst of aanstellers. Datzelfde geldt eigenlijk voor iedereen met chronische pijn, tenzij er geopereerd is. Dan is de pij gelegitimeerd. Of de operatie zinvol en/of succesvol is geweest is dan niet meer relevant. De mond is emotioneel het meest beladen orgaan van het menselijk lichaam. Naast de meest voor de hand liggende functies als eten en spreken zijn er veel emotionele aspecten verbonden aan de mond. Met spreken worden emoties overgebracht, positieve en negatieve van mild tot extreem heftig, communicatie is nooit emotieloos. De mond speelt een belangrijke rol bij liefde en seksualiteit. Tastzin en smaak concentreren zich ook in en om de mond. Nieuw onderzoek heeft laten zien dat bij lichamelijke pijn in de hersenen (waar pijn beleeft wordt) dezelfde reacties optreden. (zie Jan Houtveen: de dokter kan niets vinden).
Recent neurologisch onderzoek geeft toenemend inzicht in de ongelofelijk complexiteit van chronische pijn.